کتاب تربیت دلپذیر

چگونه تربیت کنیم؟

مجموعه ای بیش از 50 داستان خواندنی همراه با صد ها پیام تربیتی

نویسندگان: محمدحسن رادمنش، افسر خلیلی

انتشارات بصیرت افزا

پیش گفتار

دو چیز آیینه دل است: سخن دل پذیر و دل سخن پذیر

تعلیم وتربیت کودک ، یکی از وظایف اساسی پدران ، مادران ومربیان  است. خانواده به عنوان اوّلین مکانی که نوزاد آدمی پا به عرصه وجود می گذارد و مراکز آموزشی در حُکم دومین خانه پرورش کودک از اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است. آن چه در تربیت کودک آدمی سهم اساسی دارد، منش و شخصیت پدر و مادر ، مربیان است.

کتابی که در پیش روی شماست، شامل بیش از پنجاه داستانک و صدها نکته تربیتی و روانشناختی به زبانی ساده است که تلاش شده است به ویژگی ها و خصوصیّات و نیازهای نسلی خلاق، عالِم و پای بند به اصول اخلاقی بپردازد.

محتوای این کتاب که از روش تدریس قرآن مجید بهره برده است، با داستان های متنوع شروع شده و در برگیرنده ی ساده ترین و در عین حال پر اهمیّت ترین نکات آموزشی و تربیتی و روانشناختی است که والدین و مربیان می توانند با مطالعه و به کارگیری آن ها، کودکان  را مطابق اصول، فلسفه و معیارهای نظام تعلیم و تربیت پرورش دهند.

مؤلفان با یک نگاه متفاوت، نسبت به بررسی لایه های پنهان تربیت پرداخته اند و اغلبِ نکات تربیتی را از نگاه پرهیزی، حذفی، پیرایشی و سلبی مورد توجه قرار داده اند و به رویکرد تجویزی ، تقلیدی ، افزایشی ، قالبی ، نسخه ای و ایجابی کمتر نظر داشته اند.

عنوان کتاب با این باور انتخاب شده است که تربیت باید بر اساس فطرت، سن، جنس، استعداد و رغبت کودک برنامه ریزی شود و از نوع دل پذیر یعنی برخاسته از تمامی دل مربی باشد و از طرفی دل کودک باید شرط تربیت پذیری را داشته باشد.  نشانه های مختلفی در عالم وجود دارد که دو برادر از  لقمه یک پدر و از شیر یک مادر و در بستر دانشگاه  تربیت مشترک والدین، یکی به راهی و دیگری در مسیری کاملا مخالف حرکت کرده اند . لذا ممکن است دلی؛ تربیت را نپذیرد گرچه آن تربیت دلپذیر باشد.

تربیت نااهل را چون گردکان بر گنبد است.

به یُمن استقـبال واقعاً بی نظیـرآحاد مـردم ، ادارات آموزش و پرورش شهرستـان ها و استان های سراسر کـشور، شرکت ها و ادارات خصـوصی و دولتی، بانک ها ،سپاه پاسداران، شهرداری ها، بسيج، مشاوران، سخنرانان، وعاظ، و … از چاپ هاي نخست که در مدّت بسيار كوتاهي به اتمام رسید، کتاب با مختصر تغییرات و اضافه کردن چند داستان و بازنگری نکات تربیتی دیگر، برای چاپ های بعدی آماده گردید و بحمدلله تاکنون  قریب چهل هزار جلد از این دل نوشته در اختیار مربیان و والدین ایران زمین قرار گرفته است.

در  سال1403 این مجموعه را با ویرایش و تغییرات جدید جهت ارائه  و بارگذاری در محور مربی- والدین  در سامانه یارستان کودکستان( سازمان تعلیم وتربیت کودک) آماده نموده ایم. صفحات این مجموعه از فناوری واقعیت افزوده با تصویر و صوت مولف و با کیوآرکد با صدای مولف مجهز تا شرایط بهره مندی از آن برای خواننده آسانتر و در دسترس تر قرار گیرد. نکته ها و راهکارها، شماره گذاری شده تا از زیاده گویی پرهیز و لُب مطلب ارائه شده باشد . در پایان هر بخش جهت مشارکت خواننده سوالی مطرح تا نظرات و تجربیات ارزشمند آنها مکمل کار مولفین گردد. امیدواریم والدین و مربیان  از مطالعه این کتاب لذّت برده و ما را از ارشاد و راهنمایی های عالمانه و بخردانه‌ی خود محروم نسازند .

ستاره دریایی

مردی صبحگاهان کنار ساحل دریا قدم می زد.  متوجه شد یک نفر دائم خم می شود و چیزی را بر می دارد و به طرف دریا پرت می کند. جلو رفت و از او پرسید: چه می‌کنی؟ او گفت: ستاره های دریایی را نجات می دهم. دیشب که مدّ شده و آب دریا بالا آمده است، تعداد زیادی از ستاره ها  به ساحل پرتاب شده اند. اگر این زبان بسته ها به دریا بر نگردند از بین خواهند رفت.

مرد گفت: این ساحل به این طویلی! این همه ستاره دریایی! مگر کار تو چه تفاوتی    می کند؟ این کار تو چه ارزشی دارد؟ مگر چند ستاره را می توانی نجات دهی؟ آن مرد در حالی که کارش را ادامه می داد، خم شد و بازوی یک ستاره را گرفت و به طرف دریا پرتاب کرد و گفت: برای این یکی تفاوت کرد، این یکی زنده ماند، این یکی نجات یافت.

 

• تعداد کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و آموزشی کم نیست و ممکن است ناهنجاری ها و بدرفتاری های  یک کودک هم یکی دو تا نباشد.
• تعلیم و تربیت کار آسانی نیست و فرمول و نسخه واحدی هم ندارد. و نمی توان برای ناهنجاری های حتی مشابه دستورالعمل خاصی تجویز کرد. هیچ قاعده عمومی و روش مطلق و الگوی قابل تعمیم هم وجود ندارد.

ایمانوئل کانت یکی از مربیان بزرگ تعلیم وتربیت گفته است:  از بین فعالیت های بشر، دو کار بسیار سخت است. یکی حکومت داری و دیگری تعلیم و تربیت .

• تربیت کار ظریفی است و به موقعیت سیّال و ناگهانی بین مربی و متربی بستگی دارد. تربیت گاهی علم، گاهی فن و گاهی هنر و گاهی تجربه است و واقعاً بعضی اوقات هیچکدام از این ها نیست و یک دنیا راز و رمز باشد. فرآیندی هزار سوی، هزار درِ تو در تو با هزار قفل
• هیچ کسی هم نمی تواند ادعا کند که تمام فرمول های تربیتی را بلد بوده و در هنگام پیش آمدن یک مشکل راهکار مناسب را اجرا کرده است. هیچ کس پدر یا مادر یا مربی آفریده نشده است. دانش تربیتی اکتسابی است.
• همان طور که زنبور داری، باغبانی، پرورش گل و پرورش یک پرنده به علم و اطلاعات خاص نیاز دارد. پرورش فرزند نیز به سواد تربیتی نیاز دارد. این سواد، آکادمیک و دانشگاهی نیست، اما کاملا اکتسابی است. ضعف ما اینجاست که در تربیت کودک انسانی گاهی با وجود سواد و دانش تربیتی، والد یا مربی از عملکرد صحیح عاجز است.

روچستر یکی از بزرگان تعلیم وتربیت بیان می کند:” من تا قبل ازدواج در باره تربیت فرزند شش نظریه داشتم. حالا شش فرزند دارم ولی دارای هیچگونه نظریه ای نیستم.

• حرکت تربیتی بچّه ها بر دو پایه بنا شده است: 1- فطرت: که مقدمه و زمینه ساز تربیت است. 2- رغبت: که مقدمه ایجاد حرکت و طلب از جانب فرزند است.
• بنابراین تصمیم نداریم تمامی مشکلات و اختلالات رفتاری کودکمان  را یکباره حل کنیم. نیّت داریم ستاره ای از مجموعه ستاره های دریایی گرفتار شده را در حد توان والدینی نجات دهیم.
• ما مولفین نیز هیچ ادعا نداریم که با فرمولی خاص و با دل نوشته ای ناجی تعلیم و تربیت خواهیم بود. فقط در حد توان خود؛ تکلیف خود را انجام داده ایم.

همه ما ملزم به استفراغ همت هستیم یعنی باید هر چه همّت داریم را در مسیر تربیت بالا بیاوریم و با توکل به رب جلیل در تربیت موفق تر باشیم.

به بهانه ي مقدمه:

– به کودک خود برچسب نزنیم.

– از مراقبت سواسی و ذره بینی روی کودکمان پرهیز کنیم.

– او را با کودکان دیگر مقایسه نکنیم.

– بیش از حدّ توان كودك از او انتظار نداشته باشیم.

– طبیعت کودک خود را نفی نکنیم.

– ازحمایت بیش از حدّ او بپرهیزیم.

– به جای او تصمیم نگیریم و مشکلاتش را حل نکنیم.

– از احساس دل سوزی، ترحّم و مداخله ی حمایت گرایانه پرهیز کنیم.

– از محکوم کردن او در نزد دیگران به ویژه همسالان اجتناب کنیم.

– همه ی خواسته ها و توقعات فرزند خود را برآورده نکنیم.

– هر کاری را که قادر به انجام آن است برایش انجام ندهیم.

– از کلمات توهین آمیز و سبک پرهیز کنیم.

– حس انتقام و کینه توزی را به او القا نکنیم.

– قوانین و مقررات مراکز آموزشی را نزد کودک به تمسخر نگیریم.

– مشکلات عاطفی کودک را در نزد او بیان نکنیم.

– از پاداش هایی که جنبه رشوه و باج خواهی دارد، پرهیز کنیم.

– از آموزش های زود رس، به ویژه در مسائل جنسی، به کودکان پرهیز کنیم.

– از سرکوب نیازهای کودکان، خودداری کنیم.

– با همه فرزندان خود با روش یکسان برخورد نکنیم و انتظار یکسان نداشته باشیم.

– در برابر کودک، از نزاع و درگیری بین خود و همسرمان خودداری کنیم.

– از یاری کردن دائمی کودک در انجام تکالیف درسی پرهيز نماييم.

– از جهت دادن و برجسته کردن استعدادهای خاص او، زودتر از موعد خودداری کنیم.

– از صداي بلند و فرياد براي تربيت او استفاده نكنيم.

– از تذكّر و نصیحت های زياد پرهيز كنيم.

– در مسير تعليم و تربيت بچّه ها عجله نكنيم.

– بدون هيچ چشم داشتي، به آن ها محبّت كنيم.

– كاري كنيم كه بچّه ها احساس موفقيّت و ارزشمندي داشته باشند.

– آن ها را در محروميّت هاي مصلحتي قرار دهيم.

– قانون شبیه سازی ممنوع . سعي نكنيم او را شبيه ديگران سازيم را فرهنگ سازی کنیم.

ما طالب فرزندان خوب هستیم؛ اما مالک و صاحب فرزند خوب نیستیم. فرزند خوب در خانه ما پرورش پیدا می کند اما جامعه از او بهره مند می شود. کارگر خوب در کارخانه، دکتر خوب در بیمارستان، مهندس خوب در معدن  و معلم خوب در کلاس درس خدمت می کند.کار والد ومربی تربیت خوب هاست. نه برای خانه خودمان، بلکه برای خیر و منفعت رسانی به دیگران.

در تربیت موفق باشید.