کتاب 100 بازی

مناسب برای کودکان کودکستانی

100 بازی مهارتی آموزشی

نویسنده: سعیده بهادرزاده

سخن مؤلف

یکی از طبیعی ترین و ضروری ترین فعالیت های کودکان بازی است که رشد همه  جانبه ی جسمی، عقلی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی او را پوشش می دهد. بازی عامل  شکوفایی، خلاقیت و رشد و پرورش توانایی ها و استعدادهاست و یکی از طبیعی ترین  شکلهای یادگیری محسوب میشود. با انجام فعالیت و بازی است که کودک به طور  کامالً طبیعی، آزاد و همراه با لذت و تفریح یاد میگیرد.

بازی کودکان از بدو تولد آغاز میشود و در مراحل رشد، بازی و زندگی کودک چنان  درهم تنیده میشوند که تفکیک آنها دشوار و حتی غیرممکن است؛ زیرا فعالیت های  طبیعی کودکان به هنگام بازی متجلی می شود. کودکان نیازها و احساسات خود را در  بازی ها بروز می دهند. آن ها در جریان بازی هدفها را جستجو می کنند، اطلاعات را

کسب میکنند و برای فعالیت های اجتماعی مهارت کامل را به دست می آورند. بازی به رشد مطلوب کودکان کمک می کند و در فرایند رشد به عنوان یک عامل قوی  و اثرگذار محسوب می شود. کودکان به طور ذاتی به بازی گرایش دارند و از طریق آن در  انجام فعالیت های یادگیری احساس لذت می کنند. تصور کردن، کشف کردن و خالقیت  از جمله توانایی هایی است که به وسیله بازی در کودک تقویت می شود. حس شایسته  بودن، تطبیق امور جدید با امور شناخته شده قبلی و اعتماد به نفس از طریق بازی شکل  می گیرند و لذتهای ناشی از بازی، انگیزه ادامه فعالیت ها را در کودکان تقویت میکند.  (ملکی، 1390)

بازی در دوران کودکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و با آن میتوان به بسیاری از  اهداف تربیتی دسترسی یافت. بازی در راستای رشد کودک جریان دارد و کودکان به طور  طبیعی و لذت بخش از آن استفاده می کنند. به طور خالصه بازی به دلیل زیر برای  کودکان مفید است:

• بازی نیاز اولیه و ضروری کودکان است.
• بازی تجربه اصلی کودک برای ادراک جهان پیرامون است.
• تجربه ها و آموزه هایی را که کودکان از بازی کردن به دست می آورند، در آینده برای کار کردن استفاده میکنند.
• بازی باعث شادابی کودکان میشود.
• خالقیت را در کودکان برمی انگیزد و احساس لذت از زیبایی و موفقیت را در آن ها به وجود می آورد.
• بیشتر تجربیات کودکان در قبل از دبستان از طریق بازی های کودکانه حاصل میشود.
• در واقع بازی کودکان مرحله ای الزامی برای ورود به دنیای جدید و واقعی است. بنابراین، هرچه محیط غنی تر باشد و هر چه شناخت در مورد بازی کودکان بیشتر باشد، بازی کودکان معنای کاملتری می یابد و ارزش و اهمیت آن بارزتر می شود. از اینرو لازم است مربیان و معلمان این روش آموزشی را همواره مدنظر قرار داده و بهجای  آموزش صرف مواد درسی به صورت خشک، بی روح و یکنواخت روند یادگیری آسان تر،  جذاب تر و لذت بخش را از طریق بازی فراهم آورند.

کتاب حاضر به منظور هدایت و راهنمایی مربیان کودکستان ها در دو فصل تدوین  گردیده است. در فصل اول که “جای خالی بازی در آموزش و پرورش” نام گرفته است،  مباحثی در خصوص بازی از جمله تعریف بازی، اهمیت بازی، طبقه بند ی بازی ها،  کارکرد های بازی، عوامل مؤثر در بازی ، نقش مربی در بازی ها و بازی های بومی محلی  رنگین کمانی از فرهنگ ناب ایرانی ارائه شده است. در فصل دوم خوانندگان عزیز را با  “100 نمونه از بازیهای جسمانی، آموزشی و مهارتی” ویژه نوآموزان دوره ی کودکستانی  آشنا خواهند شد.

به امید آنکه مطالب این کتاب مورد مطالعه علاقه مندان قرار گرفته و در عرصه عمل  به کار آید، از خوانندگان گرامی، استدعا داریم با ارائه نظرات و پیشنهادات سازنده خود  بر غنای این کتاب در ویرایش های بعدی بیفزایند.

بازی چیست؟

بازی مجموعه ای از حرکت ها و فعالیت های جسمی و ذهنی است که سبب  شادی، سرزندگی، لذت و ارتباط با دیگران میشود. در واقع به فعالیت هایی که  کودک از روی میل و رغبت و با شور و اشتیاق انجام می دهد، بازی اطلاق می شود.  این فعالیت بخش اصلی زندگی کودک را شکل می دهد و با کنجکاوی به انگیزه  شناختن دنیای پیرامون آغاز می شود. غریزه کودکان میل به بازی دارد و این امر برای  رشد متعادل آن ها ضروری است؛ بنابراین منع آن ها از بازی و مخالفت با بروزکارکردها ی طبیعی و مداخله در فرایند شکوفایی در کمک به رشد کودک است.

ادوارد کلاپارد می گوید: خواستن از کودک که بر مبنای چیزی جز بازی کاری  انجام دهد، عمل کردن باسن نادانی است که در طلب سیب در بهار درخت سیبی را  تکان می دهد، او با این کار نه تنها سیبی به دست نمی آورد، بلکه با از بین بردن  شکوفه ها، خود را از میوه های پاییزی نیز محروم میکند.

هنوز هم بازی در فرهنگ عوام و در میان توده مردم به خصوص در جوامع سنتی  ^ًکاری صرفا به شمار می آید که تنها باعث تفریح و لذت است. حتی اغلب کودکانه

برخی بازی ها در برابر فعالیت های جدی مثل کار و تحصیل قرار می دهند و آن را عبث و بیهوده میشمارند. این جمله به گوش همه ما آشناست: اول درس بعد بازی اما جالب اینجاست که همین مردم، از دیرباز در همین فرهنگ، آگاهانه یا ناآگاهانه  ^ً بازی را به عنوان وسیله آموزشوپرورش کودک به کار می برده اند.  مثال بازی کالمی و حرکتی لی لی حوضک را در نظر بگیریم که آن را حتی با کودکان شش هفت ماهه  هم می توان انجام داد. کودک در این بازی چه می آموزد؟ این بازی علاوه بر آموزش  و تمرین اصوات و کلمات (آموزش زبان) داشتن ریتم و ملودی آموزش موسیقی و تمرین و نرمش انگشتان دست (مهارت های بدنی) کودک را بر خطرهای محیط اطراف آگاه می کند و به او هشدار می دهد (آگاهی اجتماعی).

چرا بازی اهمیت دارد؟

اگر یادگیری را به معنای «کسب آگاهی و شناخت از خود و محیط» بدانیم، بازی  را نیز میتوان یم ابزار و وسیله آموزش و یادگیری تلقی کنیم. اهمیت بازی به عنوان  وسیله ای آموزشی از این جهان است:

1. شکل آزاد و غیررسمی آموزش است که در آن کودک غ ر مستق ی م و بدون فشار و  کنترل می آموزد .
2. نوع یادگیری همراه با لذت و تفریح است، از همین رو انگیزه یادگیری نیز افزون تر است.
3. مربی را در رأس به مرکز توجه قرار نمی دهد، بلکه در بازی نوآموز ، فعالیت او تعیین کننده است.
4. نیازهای روزمره جسمی و روحی نوآموز را تأمین و ارضا می کند و تعادل و توازن روحی رادرکودک برقرار می سازد.
5. غیرمستقیم می تواند جنبه روان درمانی نیز داشته باشد، چرا که نوآموز از طریق بازی خود را تخلیه روانی می کند.